هدف‌گذاری مدیریت معدنی فولاد مباركه برای تأمین 4.5 میلیون تن سنگ‌آهن

فولاد مبارکه چند سالی است در حوزه استخراج مواد معدنی ورود کرده است. این اتفاق چقدر توانسته خیال فولاد مبارکه را از پایداری تأمین مواد معدنی برای استمرار تولید پایدار راحت کند و برای سهام‌داران شرکت عایدی حاصل کند؟

فولاد مبارکه خریدار حدود 7.5 میلیون تن کنسانتره برای واحد گندله‌سازی است. با فعالیت‌های این بخش در 2 تا 3 سال گذشته، با همت و حمایت‌ مدیرعامل فولاد مبارکه، حدود 2 میلیون تن کنسانتره موردنیاز از طریق فعالیت‌های معدن‌کاری این معاونت تأمین می‌شود. این عدد از مقادیر خیلی کم شروع شد و هم‌اکنون به رقم 2 میلیون تن رسیده است. امیدواریم با توسعه فعالیت‌های معدن‌کاری در سال‌های بعد بتوانیم از خرید کنسانتره بی‌نیاز شویم و به خودکفایی برسیم تا به‌نوعی تبدیل‌کننده سنگ‌آهن به کنسانتره باشیم و در واحدهای کنسانتره‌سازی متعلق به فولاد مبارکه، توسعه انجام گیرد و قبل از آن نیز در معادن تملک یا مشارکت داشته باشیم. طبیعتاً با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه در خطوط بالادستی و معادن، ارزش‌افزوده بیشتری نصیب فولاد مبارکه خواهد شد و سود بیشتری را به سهام‌داران خواهد ‌رساند.

این 2 میلیون تن کنسانتره از چه معادنی تأمین می‌شود؟

از طریق کارخانه‌هایی که خوراک آن‌ها سنگ‌آهن کلوخه و دانه‌بندی است. یعنی تا سایز 700 میلی‌متر سنگ پس از عملیات معدن‌کاری به کارخانه‌های فراوری استان یزد، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و کردستان وارد می‌شود و تأمین این 2 میلیون تن برای امسال و سال آینده که طبیعتاً برنامه‌های بیشتری خواهیم داشت، انجام می‌گیرد.

درواقع شما کنسانتره تولید می‌کنید و در تأمین سنگ‌آهن جای کار بیشتری وجود دارد؟

تأمین سنگ‌آهن قبل از کنسانتره است. عمده سنگ‌آهن از معادن مشارکتی یا ملکیِ در اختیار فولاد مبارکه تأمین می‌شود. ما قسمت قبل از کارخانه کنسانتره را نیز در اختیار داریم و امسال نزدیک به 2.5 میلیون تن سنگ‌آهن استخراج می‌کنیم که پس از فراوری، کنسانتره آن وارد فولاد مبارکه می‌شود.

 سال گذشته بهره‌برداری از معدن سنگ‌آهن ساغند اردکان با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه شروع شد. این پروژه چه وضعیتی دارد؟

این پروژه به‌صورت قراردادی 15ساله است و در حال حاضر در مرحله فعالیت‌های اکتشافی در این معدن هستیم که حدود 1.5 سال طول می‌کشد. تا امروز حدود 7000 متر حفاری در این معدن انجام شده تا بتوانیم با حفاری‌ها، وضعیت ذخیره سنگ‌آهن را در داخل زمین تخمین بزنیم و سپس طرح استخراج را طراحی و شروع به استخراج کنیم. پیش‌بینی ما حدود 15000 متر است که تا اواخر سال جاری طول می‌کشد و ما از اوایل سال آینده با گرفتن پیمانکاران توانمند فعالیت‌های استخراجی را آغاز خواهیم کرد. به لطف خدا سالیانه از این آنومالی حدود 1.5 میلیون تن در سال تأمین سنگ‌آهن خواهیم داشت. به عبارتی به 2.5 میلیون تنی که الآن داریم 1.5 میلیون تن دیگر اضافه می‌شود.

چه زمان به عدد یک‌میلیون تن کنسانتره می‌رسیم؟

در سال 1404 و تا اواخر 1405 روبرداری کامل انجام خواهد شد و به ذخیره اصلی دست پیدا می‌کنیم، حدود 100 متر روبرداری داریم که از اواخر سال 1405 شروع استخراج سنگ‌آهن با عیار 46 را خواهیم داشت و باتوجه به توافق اخیر که روی همان آنومالی انجام شده، وسعت 1.28 را هم افزایش دادیم و می‌توانیم ظرفیتی را که برای سال 1406 روی 1.5 میلیون تن است به 2 میلیون تن افزایش دهیم.

در حال حاضر 100 میلیون تن استخراج در کل کشور انجام می‌شود که با میزان تولید فعلی فولاد کشور که حدود 30 میلیون تن است همخوانی دارد. در چشم‌انداز 1404 یعنی تولید 55 میلیون تن و بعد از آن 80 میلیون تن، حدود 230 میلیون تن سنگ‌آهن نیاز داریم. پس می‌توان نتیجه‌گیری کرد سنگ‌آهن یک مسئله کاملاً اساسی است. آیا استخراج و برنامه‌های پی‌جویی فعلی می‌تواند جوابگوی نیاز فولادسازان باشد؟

 متولیان این امر در کشور همیشه پیگیر این موضوع بوده‌اند. با توجه به ظرفیت 55 میلیون تنی که برای 1404 دیده شده و قطعاً این عدد حدود 10 تا 15 میلیون تن بیشتر از 55 میلیون تن خواهد بود، باید زیرساخت‌های لازم و همچنین مواد معدنی موردنیاز دیده شود. تحقیقات متعددی برای تکمیل این ظرفیت انجام شده است. لازم است اشاره کنم معمولاً در دنیا 70 درصد ظرفیت تولید عملیاتی می‌شود و امروز که 30 میلیون تن تولید در کشور ما وجود دارد، ظرفیت حدود 45 میلیون تن هست، یعنی تقریباً همان 70 درصد. عدد 55 میلیون تن 40 میلیون تن تولید واقعی دارد و در سال 1404 به این عدد خواهیم رسید و برای این 40 میلیون تن باید چگونگی تأمین سنگ و کنستانتره موردنیاز را پیش‌بینی کنیم. از طرفی، اگر برنامه را 55 میلیون تن واقعی در نظر بگیریم، به 230 میلیون تن سنگ نیز نیاز داریم که باید در نظر گرفته شود. امروز وضعیت حوزه‌هایی که برای کارهای اکتشافی در کشور دیده شده زیر 10 درصد است؛ یعنی بیش از 90 درصد مساحت کشور کارهای اکتشافی صورت نگرفته و اگر صورت گیرد، طبیعتاً ظرفیت و یا تولید فعلی افزایش پیدا می‌کند. توجه به توسعه اکتشاف در مساحت بیش از 10 درصدی در کشور راه‌گشای اصلی در تأمین خوراک فولادسازان کشور است و باید توجه داشت که بعضی ذخایر در کشور ذخایر عمیق هستند و ما باید توانایی و تکنولوژی و دانش رسیدن به ذخایر عمیق را داشته باشیم. در حال حاضر، متوسط حفاری برای شناسایی ذخایر، اعداد پایینی است، یعنی کمتر از 30 متر است و حفاری‌ها عمدتاً تا عمق 100 تا200 متری انجام می‌گیرد. اگرچه در آنومالی 11 حفاری تا 400 متر را انجام می‌دهیم؛ اما معادن عمیق در عمق بیش از 1000 متر قرار دارند. ما این ذخایر را در کشور داریم و در استان یزد، ذخایر آهنی وجود دارد که از عمق 1500 متر آغاز می‌شود و تا 2500 متر ادامه می‌یابد.

اکتشاف و استخراج در اعماق بیشتر از 1000 متر یکی از رویکردهایی است که باید دنبال شود؛ اما ازآنجاکه با کمبود پیمانکاران توانمند و ماشین‌آلات به‌روز مواجهیم، رویکرد فولاد مبارکه برای فعالیت در حوزه معدن چیست؟

ما این موضوع را از طریق وزارتخانه پیگیری می‌کنیم که بتوانیم در خصوص معادن عمیق همکاری کنیم؛ اما موضوع اصلی، دانش و فناوری اکتشاف و استخراج عمیق است که طبیعتاً به‌صورت روباز امکان‌پذیر نیست و صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین باید از روش‌های زیرزمینی استفاده کرد که تکنولوژی آن در کشور ما قوی نیست. در بعضی از معادن سرب و روی مواردی را به این شکل داریم؛ اما در موضوع آهن پیگیری‌هایی را انجام می‌دهیم که بتوانیم از تکنولوژی‌های بیرونی در بخش استخراج زیرزمینی که حجم استخراج‌های روباز را ندارد استفاده کنیم. این استخراج‌ها از طریق تونل‌هایی انجام می‌گیرد و باید از معادن زیرزمینی تحت اختیار فولاد مبارکه، از این طریق استخراج کنیم.

آیا ممکن است فولاد مبارکه واردات ماشین‌آلات را برای چنین بهره‌برداری‌هایی دنبال کند؟

یکی از چالش‌های حوزه معدن همین موضوع ماشین‌آلات است. در کشور، سازنده ماشین‌آلات بزرگ معدنی نداریم؛ بنابراین مجبوریم در بخش‌هایی واردات انجام دهیم. این کار در حال پیگیری است و امیدواریم امسال برای کار آنومالی 11 بتوانیم تعدادی ماشین‌آلات از داخل و خارج کشور تأمین کنیم.

دیجیتالی کردن و هوشمندسازی معادن برای معدن‌کاران اجتناب‌ناپذیر است؛ چون در کاهش حجم باطله‌ها و کنترل ضایعات مؤثر است و قیمت تمام‌شده را کاهش دهد. فولاد مبارکه قرار بود در دو معدن به‌صورت پایلوت تحول دیجیتال ایجاد کند. در مورد این برنامه توضیح دهید.

در معادنی که در اختیار داریم درخواست‌های کارهای اکتشافی را از طریق تجهیزات ژئوتکنیکی موجود و مغناطیس‌سنج و پهپادها که بخشی از حوزه دیجیتالی کردن معادن است دنبال می‌کنیم. در بخش بعدی که حوزه معدن‌کاری باشد، تجهیزات مربوط به کنترل سوخت معدن‌کاران را که چالش بزرگی در کشور است، دنبال می‌کنیم؛ چون مدیریت بر سوخت و کاهش مصارف باید انجام شود. موضوع دیگر شناسایی‌هاست که باید بتوانیم بهره‌وری را افزایش دهیم؛ یعنی ما باید با تجهیزات و دستگاه‌هایی که بتوان با آن‌ها هم کارهای مغناطیس‌سنجی و هم ژئوتکنیکی انجام داد نقاطی را که آهن در دل زمین وجود دارد شناسایی کنیم. اخیراً با استفاده از همین روش‌ها توانسته‌ایم یک کار بزرگ در یکی از معادن انجام دهیم و نزدیک به 700 میلیارد تومان بازگشت سرمایه را از این طریق رقم بزنیم.

در مورد اهداف و برنامه‌های آتی توضیح دهید.

کارِ معدن یک کار خاص خارج از فنس فولاد مبارکه است. در تأمین خوراک اصلی فولاد مبارکه که سنگ‌آهن و کنستانتره است موضوع ایمنی موضوعی اساسی و مهم به شمار می‌آید. ما در این زمینه تمام چارچوب‌های خاص کنترلی را داریم و خوشبختانه هیچ مورد ایمنی در معادنی که در این سال کار کرده‌ایم نداشته‌ایم. مورد دیگر اینکه تا امروز حدود 55 میلیون ذخیره به‌صورت مشارکتی در اختیار داریم و 25 میلیون تن به‌صورت ملکی و سالانه نزدیک به 2.5 تا 3 میلیون تن کار استخراج سنگ‌آهن در شرکت داریم. همچنین نزدیک به 30 میلیون تن مجموع استخراج باطله‌برداری و سنگ‌آهن و ماده معدنی در فولاد مبارکه داشته‌ایم. این مجموعه کارها در خود گروه فولاد مبارکه انجام می‌شود و با ایجاد هلدینگ معدنی فولاد مبارکه در سال گذشته، انسجامی در زمینه شرکت‌های معدنی در گروه فولاد مبارکه شکل گرفت که امیدواریم با نظمی که از این طریق ایجاد می‌شود بتوانیم بیش‌ازپیش تأمین خوراک فولاد مبارکه را تضمین کنیم. به خاطر داشته باشیم و همه این موفقیت‌ها به لطف خدا و با حمایت مدیرعامل فولاد مبارکه و همکاری سایر بخش‌های مرتبط انجام شده است.

از جمله اهداف و برنامه‌های اصلی واحد در سال 1403، تأمین 2.5 میلیون تن سنگ‌آهن و در سال 1406 تأمین 4.5 میلیون تن سنگ‌آهن است که محصول آن حدود 3 میلیون تن کنسانتره خواهد شد.