چالش‌های تجارت فولاد در اتحادیه اروپا همزمان با نزدیک شدن به موعد اخذ «مالیات کربن»

به گزارش پترومتالز، متال اکسپرت در آخرین شماره خود نوشت: کمیسیون اروپا اعلام کرده است که مکانیسم تعدیل و تنظیم کربن در مرزهای اروپا (CBAM) از اول ژانویه ‌۲۰۲۶ وارد مرحله نهایی اجرایی خواهد شد. این سازوکار با هدف ایجاد شرایط رقابتی برابر میان تولیدکنندگان اتحادیه اروپا و سایر کشورها و همچنین جلوگیری از پدیده «نشت کربن» طراحی شده است. بر اساس این طرح، واردات فولاد، سیمان، آلومینیوم، کودهای شیمیایی، هیدروژن و برق مشمول CBAM خواهد شد. هرچند چارچوب کلی این سیاست مشخص است، بسیاری از جزئیات همچنان بلاتکلیف مانده و همین امر نگرانی‌هایی جدی در خصوص قیمت‌گذاری، رقابت‌پذیری و برنامه‌ریزی بلندمدت برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.

چالش اصلی در این میان، نبود شاخص‌ها و مقادیر قطعی برای شدت انتشار کربن در دوره ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ است. این داده‌ها نقش اساسی در محاسبه هزینه‌های CBAM دارند. در غیاب آن‌ها، شرکت‌ها ناگزیر به استفاده از برآوردهای تقریبی می‌شوند؛ برآوردهایی که بسته به فرآیند تولید، کشور مبدأ و فرضیات مربوط به قیمت‌های آتی کربن، می‌تواند بسیار متغیر باشد. همچنین، هزینه‌های CBAM ثابت نخواهد بود و همگام با قیمت کربن در نظام تبادل انتشار اتحادیه اروپا (EU ETS) و روند حذف تدریجی تخصیص‌های رایگان تغییر خواهد کرد. این ویژگی پیش‌بینی‌ناپذیری، کار را برای واردکنندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان دشوار می‌سازد. پارلمان اروپا نیز پیش‌تر نسبت به خطرات ناشی از این ابهام برای شرکت‌های اروپایی هشدار داده است. با توجه به زمان‌بر بودن فرآیند واردات، شرکت‌ها نیازمند شفافیت پیش از شروع الزامات دریافت گواهی‌های CBAM هستند.

در صنعت فولاد، هزینه‌های CBAM تفاوت قابل‌توجهی دارند و به شیوه تولید بستگی پیدا می‌کنند؛ خواه از طریق مسیر سنتی کوره بلند باشد یا روش کارآمدتر کوره قوس الکتریکی و یا سایر فناوری‌های نوین.

این سازوکار علاوه بر افزایش هزینه‌ها، اثرات زنجیره‌ای نیز بر تأمین جهانی خواهد داشت. واردکنندگان باید به سرعت استراتژی‌های تأمین و مدل‌های قیمت‌گذاری خود را متناسب با هزینه‌های کربن بازنگری کنند. از سوی دیگر، تولیدکنندگان خارج از اتحادیه اروپا با فشار فزاینده‌ای برای کاهش انتشار یا پذیرش خطر کاهش رقابت‌پذیری در بازار اروپا مواجه خواهند شد.

مکانیسم تعدیل و تنظیم کربن در مرزهای اروپا صرفاً یک اصلاح فنی در قوانین تجاری نیست، بلکه ابزاری قدرتمند در خدمت سیاست اقلیمی اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. با این حال، در شرایط کنونی این طرح همچنان ناقص و ناتمام است. از یک‌سو پارامترهای کلیدی آن هنوز تعیین نشده و از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود قیمت کربن در سال‌های آینده روندی صعودی داشته باشد. در چنین شرایطی واردکنندگان اروپایی با سطح بالایی از عدم قطعیت روبه‌رو هستند و ناچارند هرچه سریع‌تر خود را با چارچوب جدید هماهنگ کنند.