الزام گشوده شدن « سرفصلی» جدید به نام فولاد آلیاژی در صنعت کشور / یادداشت مهندس داوود حاجی‌زاده

مهندس داوود حاجی‌زاده، عضو هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی در یادداشتی مهم نوشت:

ضروری است که یک نگاه استراتژیک و آینده‌محور به صنعت فولاد آلیاژی در کشور شکل بگیرد. این بخش از صنعت فولاد به دلیل نقش کلیدی و غیرقابل‌جایگزینی خود، باید در مرکز توجه سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و نهادهای تصمیم‌گیر کشور قرار گیرد.

با توجه به گستره کاربرد فولادهای آلیاژی، حتی ساده‌ترین قطعات مانند پیچ و مهره، و همچنین پیچیده‌ترین تجهیزات مورد استفاده در صنایع هایتک، همگی به تولیدات این صنعت وابسته‌اند. فولادهای آلیاژی، محصولاتی بی‌بدیل، تخصصی و غیرقابل جایگزین تولید هستند که کیفیت و نقش تعیین‌کننده‌ای در تمام صنایع کشور ایفاء می‌کنند.

اهمیت صنعت فولاد آلیاژی در ساختار اقتصادی و صنعتی کشور هنوز آن‌گونه که باید درک نشده است. توقع می‌رود که در سیاست‌گذاری‌ها، مقررات، برنامه‌های توسعه و تخصیص منابع، جایگاه استراتژیک فولاد آلیاژی با جدیت لحاظ شود. زمان آن فرا رسیده که یک سرفصل جدید با محوریت فولاد آلیاژی در اسناد بالادستی، برنامه‌های توسعه صنعتی، قوانین و مقررات و حمایت‌های دولتی گشوده شود تا مسیر رشد و رقابت‌پذیری این صنعت هموار گردد.

محدودیت‌های انرژی نه‌تنها تولید فولاد آلیاژی را مختل می‌کند، بلکه پیامدهای گسترده‌تری برای کل زنجیره صنعت و حتی تولید برق کشور نیز دارد. وی با تأکید بر اینکه فولاد آلیاژی مواد اولیه و قطعات حیاتی بسیاری از تجهیزات نیروگاهی را تأمین می‌کند، اظهار داشت: «قطع برق تولیدکنندگان فولاد آلیاژی، تولید تجهیزات نیروگاهی را که می‌تواند به رفع کمبود برق و تقویت زیرساخت انرژی کشور کمک کند، با مشکل جدی مواجه کرده است.

فرآیند تولید فولادهای آلیاژی به دلیل ماهیت پیچیده و حساس خود، نیازمند پایداری کامل انرژی است و هرگونه قطع برق خسارت‌های سنگین فنی و مالی به واحدها تحمیل می‌کند. در عمل، ملاحظات فنی مربوط به این فرآیندهای پیچیده در زمان اعمال خاموشی‌ها درنظر گرفته نمی‌شود و این موضوع می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به تجهیزات، کیفیت محصولات و استمرار تولید وارد کند.

به دلیل فقدان حمایت‌های ساختاری و مؤثر از صنعت فولاد آلیاژی، این صنعت با وجود نقش کلیدی خود، تاکنون از مزیت‌ها، حمایت‌ها و تسهیلاتی که درخور آن است، بهره‌ای نبرده است. متأسفانه هیچ‌گونه حمایت هدفمند و کارآمدی از صنعت فولاد آلیاژی صورت نگرفته و حتی در مواردی که مازاد تولید داریم، مشاهده می‌شود که واردات محصولات آلیاژی از کشورهایی همچون چین ادامه دارد. این موضوع باعث تضعیف تولیدکنندگان داخلی و از بین رفتن ظرفیت‌های ملی می‌شود.

کشورهایی که می‌توانند مصرف‌کننده فولاد ایران باشند، موانعی از جمله موانع تعرفه‌ای برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی خود وضع کرده‌اند. لذا توان رقابت فولادسازان ایرانی در این بازارها کاهش یافته و شرکت‌های ایرانی برای صادرات باید هزینه این تعرفه‌ها را از قیمت محصولات خود کم کنند که در بسیاری از این موارد، چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. از سوی دیگر، در کشور ما موانعی برای واردات ایجاد نشده و واردات محصولات فولادی به کشور به راحتی صورت می‌گیرد که در این حوزه نیز تولیدکنندگان ایرانی متضرر می‌شوند.

در حوزه واردات مواد اولیه نیز مشکلات فراوانی وجود دارد و دولت در این زمینه نقش حمایتی خود را ایفا نکرده است. به‌طور مشخص، می‌توان به ماده اولیه سیلیکو منگنز اشاره کرد که یکی از عناصر ضروری در تولید فولادهای آلیاژی است. تولید داخلی سیلیکو منگنز تنها ۵۰ درصد نیاز کشور را پوشش می‌دهد و برای تأمین ۵۰ درصد دیگر، تولیدکنندگان فولاد آلیاژی با مشکلات و موانع متعددی در روند واردات مواجه هستند. این مسئله بر هزینه تمام‌شده، بهره‌وری و برنامه‌ریزی تولید تأثیر منفی می‌گذارد و استمرار فعالیت واحدها را دشوار می‌کند.

مشکل دیگر این است برخی مواد مصرفی نظیر مولیبدن که در کشور موجود است و از الزامات تولید فولادهای آلیاژی به شمار می‌رود، به صورت خام یا نیمه‌خام از کشور صادر می‌شود و تولیدکنندگان داخلی فولادهای آلیاژی با کسری این مواد اولیه روبرو می‌شوند.

ضمن تأکید دوباره بر ضرورت ایجاد یک «سرفصل جدید» برای سامان‌دهی، حمایت و توسعه صنعت فولاد آلیاژی، باید تصریح کنم که این صنعت، یکی از پایه‌های اصلی توسعه صنعتی پیشرفته در کشور است و بی‌توجهی به آن می‌تواند تبعات گسترده و بلندمدتی برای اقتصاد ملی در پی داشته باشد.