ضرورت تولید محصولات هایتک و با ارزش افزوده بالا در صنعت فولاد ایران / یادداشت مهندس علیرضا حاجی ابراهیمی

مهندس علیرضا حاجی ابراهیمی، نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی در یادداشتی مهم نوشت:

قبل از ورود به موضوع ضرورت تولید محصولات هایتک و با ارزش افزوده بالا در کشور، ابتدا توجه مخاطبان را به آمارهایی در این خصوص جلب می‌نمایم:
الف) ‌ تولید میانگین جهانی فولادهای آلیاژی از کل حجم فولاد تولیدی در دنیا بین ۱۰ الی ۱۵ درصد است و در ایران این عدد نزدیک به ۴ درصد است.
ب)‌ ۲۳۸ هزار تن انواع فولادهای آلیاژی در مقاطع تخت و طویل با ارزش ۴۸۴ میلیون دلار (۲۰۳۰ دلار به ازای هر تن) در سال ۱۴۰۳ و ۹۲۷۰۰ تن از همین فولادها به ارزش ۱۷۸ میلیون دلار (۱۹۲۰ دلار به ازای هر تن) در نیمه اول سال ۱۴۰۴ طبق آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران به کشور وارد شده است. اگر میانگین ارزش محصولات صادراتی فولادهای غیرآلیاژی کشور در بازه ابتدا سال ۱۴۰۳ تا پایان نیمه دوم سال ۱۴۰۴ را حدود ۴۷۰ دلار به ازای هر تن در نظر بگیریم، ارزش ۳۳۰۷۰۰ تن واردات کالای فوق‌الذکر (انواع مختلف فولادهای آلیاژی) در بازه زمانی یک سال و نیم اخیر معادل صادرات ۱،۴۱۰،۰۰۰ تن محصول فولادی تخت و طویل غیرآلیاژی می‌باشد.
ج)‌ در سال ۱۴۰۳ طبق آمار رسمی گمرک حدود ۱۰ میلیون تن صادرات محصولات فولادی میانی، طویل و تخت غیرآلیاژی با میانگین ارزش ۴۶۰ دلار بر تن و ۱۲۷ هزار تن صادرات محصولات میانی، طویل و تخت آلیاژی با میانگین ارزش ۵۶۰ دلار بر تن صورت گرفته است. به عبارت دیگر صادرات فولادهای آلیاژی ۱.۲ درصد کل صادرات فولاد ایران و ارزش آن نسبت به فولادهای غیرآلیاژی، ۱۰۰ دلار به ازای هر تن بیشتر بوده است.
د) به ازای هر تن محصول فولادی حدود ۱.۸ تن کنستانتره سنگ آهن مصرف می‌شود. یعنی اگر هزار تن کنستانتره سنگ آهن با ارزش ۷۵ دلار بر تن را به ۵۵۵ تن فولاد غیرآلیاژی با ارزش ۴۶۰ دلار بر تن تبدیل کنیم، ۲۴۰ درصد ارزش افزوده خواهیم داشت و اگر همین میزان کنستانتره سنگ آهن را به ۵۵۵ تن فولاد آلیاژی با ارزش ۵۶۰ دلار بر تن تبدیل کنیم ۳۱۵ درصد ارزش افزوده خواهیم داشت.
با نگاه کارشناسی و اقتصادی به آمارهای ارائه‌شده موضوع ضرورت حرکت به سمت تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا در کشور به امری آشکار تبدیل می‌شود.
در کنار آمارهای فوق، موضوع مهم دیگری که عملاً ضرورت تولید این فولادها را در کشور پرنگ‌تر می‌کند این است که محصولات فولادهای آلیاژی بر خلاف دسته محصولات ساختمانی به عنوان ماده اولیه بسیاری از صنایع پایین‌دستی ماند صنایع ساخت قطعات خودرو و ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع تولید سیم، پیچ و مهره و.. می‌باشند. رشد تولید این فولادهای کیفی باعث تقویت این صنایع داخلی و فراهم کردن زمینه رشد صادرات محصولات تولیدی متنوع صنایع پایین دستی می‌شود. به همین دلیل است که به درستی در معیارهای جهانی تولید این فولادها در کشورهای مختلف به عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه صنعتی آن کشور محسوب می‌گردد.
در این خصوص به نمونه‌ای از آمار صنایع پایین دستی فولادهای آلیاژی توجه کنید.
در سال ۱۴۰۳ طبق آمار رسمی گمرک حدود ۳۹ هزار تن پیچ و مهره فولادی با ارزش متوسط ۱۶۱۰ دلار بر تن وارد کشور شده است. این در حالی ست که صنایع تولید پیچ و مهره در کشور که قابلیت تولید انواع پیچ های فولادی با کیفیت مناسب را دارند بعضاً دارای ظرفیت خالی تولید هستند و یکی از علل واردات این کالا با حجم اعلام شده به کشور علی‌رغم وجود ظرفیت کافی تولید داخلی، عدم دسترسی کافی تولیدکندگان این صنعت به مواد اولیه مرغوب و با قیمت مناسب می‌باشد.
در ادامه باید گفت که رشد تولید فولادهای هایتک علاوه بر رشد سودآوری شرکت‌های تولیدکننده آن‌ها، عملاً باعث توجه تولیدکندگان فولاد به تکنولوژی‌های نوین و ماشین‌آلات پیشرفته‌تر و تمرکز بر افزایش دانش فنی موردنیاز تولید این محصولات خواهد شد. این امر بر کیفیت محصولات تولیدی غیرآلیازی نیز به صورت غیرمستقیم تاًثیر مثبت خواهد داشت.
در پایان به عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت از یک سو در شرایط سخت و نفس‌گیر تولید ناشی از ناترازی‌های انرژی و از سوی دیگر از نگاه سودآوری و تقویت اقتصاد ملی، توانمندسازی و افزایش دانش فنی در جهت رشد تولید محصولات فولادی هایتک و با ارزش افزوده بالا در کشور یکی از راهکارهای بقا و تاب آوری می‌باشد.